Mały rezerwat nad Rospudą


Ekologia w naszym życiu

Mały rezerwat nad Rospudą

Są szanse na to, że w górnej części Doliny Rospudy powstanie niewielki rezerwat chroniący tereny bagienne i rosnące tam rzadkie gatunki roślin. Wojewódzka Rada Ochrony Przyrody WROP, która doradza wojewodzie, pozytywnie zaopiniowała w poniedziałek 6 listopada społeczny wniosek złożony w tej sprawie. Teren, na którym ma powstać rezerwat leży jednak daleko poza główną, najcenniejszą przyrodniczo częścią doliny rzeki Rospudy.

To właśnie jej główny obszar ma być przecięty estakadą - fragmentem obwodnicy Augustowa - do budowy której trwają przygotowania. Przeciwko takiemu przebiegowi obwodnicy protestują organizacje ekologiczne.

MAŁY REZERWAT NA TORFOWISKACH

Rezerwat o nazwie „Ruda” miałby powierzchnię ponad trzy hektary i byłby zlokalizowany w pobliżu wsi Kotownia w gminie Bakałarzewo. O jego powołania zabiega stowarzyszenie ekologiczne gmin z siedzibą w Bakałarzewie, które wykupiło już grunty na ten cel. Rezerwat może powołać wojewoda podlaski.

Jak informuje wojewódzki konserwator przyrody, Anna Utko, w miejscu, w którym ma powstać rezerwat, jznajduje się jedno z największych w Polsce stanowisk chronionych roślin, jak wielosił błękitny, rosną też różne gatunki storczyków, m.in. krwisty i plamisty. Miejsce to jest fragmentem naturalnego torfowiska. Utko podkreśla jednak, że nie ma jeszcze pełnego opisu tego terenu i jego walorów przyrodniczych.

Członkowie Wojewódzkiej Rady Ochrony Przyrody podkreślają, że pomysł na mały rezerwat jest zaledwie początkiem szerszej dyskusji i działań na rzecz objęcia ochroną całej doliny.

Prof. Simona Kossak Instytutu Badawczego Leśnictwa w Białowieży przypomina publikacje naukowe sprzed 10 lat, w których obecny przewodniczący WROP prof. Aleksander Sokołowski wskazywał na konieczność objęcia całej doliny statusem rezerwatu. Rezerwat „Rospuda”, o powierzchni kilkuset hektarów, był wówczas planowany i projektowany.

PROJEKT UTKNĄŁ W URZĘDNICZYCH PAPIERACH

Działacz ekologiczny Krzysztof Wolfram przypomina, że do powołania rezerwatu nad Rospudą (pomysły te zgłaszano w latach 1983-86) nie doszło być może z powodu – jak się wyraził – „zaniechań administracyjnych”. Wniosek został złożony, ale utknął w procedurach administracyjnych w dawnym województwie suwalskim. Wolfram domaga się, aby do rozpatrzenia wniosku powrócono.

Prof. Aleksander Sokołowski zaznacza, że cała dolina Rospudy zasługuje na ochronę. Problemem jest jednak to, że teren ten znajduje się w rękach wielu prywatnych właścicieli. Nie są oni zainteresowani, by tereny te były chronione, a za ich wykupienie chcą wysokich odszkodowań. Jak mówi, chodzi o około 700 działek.

Prof. Sokołowski zaznacza, że dobrze byłoby, aby powstał zespół specjalistów, który monitorowałby w przyszłości sposób i prawidłowość budowy filarów pod estakadę budowaną przez Rospudę w ramach obwodnicy Augustowa. Od jakości wykonania zależeć będzie bowiem wpływ inwestycji na środowisko. Estakada budowana na filarach ma jak najmniej naruszyć stosunki wodne w dolinie.

BEZCENNE GATUNKI DOLINY ROSPUDY

Poniżej przedstawiamy listę rzadkich gatunków zwierząt i roślin doliny Rospudy, zagrożonych budową autostrady Via Baltica. W jej opracowaniu uczestniczyły: Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, WWF, Bankwatch, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot oraz Greenpeace.

CENNE GATUNKI PTAKÓW - jedynie w pasie planowanej inwestycji i w zasięgu jej oddziaływania (750 metrów po obu stronach) stwierdzono gniazdowanie następujących gatunków ptaków zamieszczonych w I załączniku Dyrektywy Ptasiej: bielik (Haliaeetus albicilla) – 2 gniazda zajmowane przez 1 parę, jarząbek (Bonasia bonasia) 12 - 15 par, głuszec (Tetrao urogallus) - minimum1 samiec, kropiatka (Porzana porzana) 2 pary, derkacz (Crex crex) 3 pary, żuraw (Grus grus) 9 - 11 par, orlik krzykliwy (Aquila pomarina) 2 pary, błotniak stawowy (Circus aeruginosus) 2 pary, trzmielojad (Pernis apivorus) 1 para, włochatka (Aegolius funereus) 1 para, bocian biały (Ciconia ciconia) 5 par, dzięcioł czarny (Dryocopus martius) 3 - 4pary, dzięcioł średni (Dendrocopos medius) 1 para, dzięcioł białogrzbiety (Dendrocopos leucotos) 1 para, gąsiorek (Lanius collurio) 12 par, muchołówka mała (Ficedula parva) 10 - 11 par, świergotek polny (Anthus campestris) 1 para, pokrzewka jarzębata (Sylvia nisoria) 1 para, lerka (Lullula arborea) 7 par, zimorodek (Alcedo atthis) 1 para.

Ponadto, oprócz wyżej wymienionych gatunków, na badanym terenie obserwowano często: kanię czarną (Milvus migrans), bociana czarnego (Ciconia nigra), dzięcioła zielonosiwego (Picus canus), co świadczy o nieodległym gniazdowaniu tych gatunków.

PŁAZY - występuje tu gatunek wymieniony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej UE - Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) oraz 5 gatunków wymienionych w załączniku IV powyższej Dyrektywy: Pelobates fuscus (Grzebiuszka ziemna), Bufo viridis (Ropucha zielona), Hyla arborea (Rzekotka drzewna), Rana lessonae (Żaba jeziorkowa), Rana arvalis (Żaba moczarowa).

SSAKI - stwierdzono występowanie 4 gatunków uwzględnionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej - 1 gatunek nietoperza - nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme) oraz wydrę (Lutra lutra), wilka (Canis lupus) i bobra europejskiego (Castor fiber) - kilkanaście nor i żeremi.

Ponadto, stwierdzono występowanie 6 gatunków nietoperzy wymienionych w Załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej.

OWADY - stwierdzono występowanie dwóch gatunków owadów wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej – Ophiogomplus cecilia (Trzepla zielona) i Lycaena dispar (Czerwonczyk nieparek) oraz jednego gatunku z Załącznika IV - Lopinga achine (Osadnik wielkooki).

RZADKA FLORA ROSPUDY

Dolina rzeki Rospudy jest miejscem występowania wielu rzdkich i chronionych prawem (krajowym oraz międzynarodowym) gatunków roślin. Poniżej zamieszczamy ich listę.

GATUNKI WYMIENIONE W ZAŁĄCZNIKU I DYREKTYWY SIEDLISKOWEJ: 1. Lipiennik Loesela (Liparis loeselii), 2. Skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus). 3. Sasanka otwarta (Pulsatilla patens). Gatunki zagrożone wyginięciem (JUCN): 1. Wełnianeczka alpejska (Baeothryon alpinum), 2. Brzoza niska (Betula humilis), 3. Turzyca strunowa (Carex chordorrhiza), 4. Turzyca bagienna (Carex limosa), 5. Turzyca życicowa (Carex loliacea), 6. Kukułka krwista żółtawa (Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca), 7. Wełnianka delikatna (Eriophorum gracile), 8. Miodokwiat krzyżowy (Herminium monorchis) – ostatnie stanowisko w kraju, 9. Wielosił błękitny (Polemonium coeruleum).

GATUNKI Z POLSKIEJ CZERWONEJ KSIĘGI ROŚLIN (Kaźmierczakowa, Zarzycki, red. 2001): 1. Brzoza niska (Betula humilis) – gatunek zagrożony, 2. Kukułka krwista żółtawa (Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca) – gatunek zagrożony, 3. Lipiennik Loesela (Liparis loeselii) – gatunek narażony, 4. Miodokwiat krzyżowy (Herminium monorchis) – gatunek krytycznie zagrożony, 5. Turzyca bagienna (Carex limosa) – gatunek niższego ryzyka, 6. Turzyca strunowa (Carex chordorrhiza) – gatunek narażony, 7. Turzyca życicowa (Carex loliacea) – gatunek narażony, 8. Wełnianeczka alpejska (Baeothryon alpinum) – gatunek zagrożony, 9. Wełnianka delikatna (Eriophorum gracile) – gatunek krytycznie zagrożony, 10. Wielosił błękitny (Polemonium coeruleum) – gatunek narażony, 11. Skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus) – gatunek zagrożony.

GATUNKI OBJĘTE OCHRONĄ ŚCISŁĄ: 1. Bagnica torfowa (Scheuchzeria palustris), 2. Bagno zwyczajne (Ledum palustre), 3. Brzoza niska (Betula humilis), 4. Gnidosz błotny (Pedicularis palustris), 5. Kruszczyk błotny (Epipactis palustris), 6. Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), 7. Kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata), 8. Kukułka Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii), 9. Kukułka Traunsteinera (Dactylorhiza traunsteinerii), 10. Lipiennik Loesela (Liparis loeselii), 11. Listera jajowata (Listera ovata), 12. Miodokwiat krzyżowy (Herminium monorchis), 13. Pływacz pośredni (Utricularia intermedia), 14. Rosiczka długolistna (Drosera anglica), 15. Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), 16. Skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus), 17. Turzyca bagienna (Carex limosa), 18. Turzyca strunowa (Carex chordorrhiza), 19. Turzyca życicowa (Carex loliacea), 20. Wełnianeczka elpejska (Baeothryon alpinum), 21. Wełnianka delikatna (Eriophorum gracile), 22. Widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), 23. Wielosił błękitny (Polemonium coeruleum).

ZNACZENIE ROSPUDY DLA MIGRACJI SSAKÓW

Opracowany na zlecenie Ministerstwa Środowiska projekt korytarzy ekologicznych dla sieci Natura 2000 (Jędrzejewski i in. 2005) sytuuje dolinę rzeki Rospudy w zasięgu korytarza północnego. Korytarz Północny (KPn) łączy Puszczę Augustowską, Knyszyńską i Białowieską z doliną Biebrzy, Puszczą Romincką, Borecką, Piską, lasami Napiwodzko-Ramuckimi i Pojezierzem Iławskim.

Następnie biegnie przez dolinę Wisły do Borów Tucholskich, Pojezierza Kaszubskiego, Puszczy Koszalińskiej, Goleniowskiej i Wkrzańskiej. Przechodząc przez Lasy Krajeńskie i Wałeckie, łączy się także z Lasami Drawskimi, a następnie dochodzi przez Puszczę Gorzowską do Cedyńskiego Parku Krajobrazowego.

Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce

Następny artykuł

Poprzedni artykuł